Heeft dit land wel het recht om te bestaan? Of heeft de oorlog juist de Oekraïners verbonden? Jelle praat met vluchtelingen, en gaat langs in het KGB-archief, dat zojuist is opengesteld. Ook bezoeken we de loopgraven, waar vrijwilligers hun leven riskeren om hun land te verdedigen.
Oekraïne is een bijna failliet land dat sinds de val van de muur geregeerd wordt door corrupte politici, en nu wordt verscheurd door een burgeroorlog.
Jelle over anderhalf jaar Grensland en erna
Door Ellen van Dalen
Jelle eindigt zijn reis langs de grenslanden van Rusland. Anderhalf jaar was hij bezig met het maken van de serie. Hij reisde voor Grensland het afgelopen jaar naast Rusland door vijf landen: van het mistige Moldavië, naar ultra radio-actief Kazachstan, via het dictatoriale Wit-Rusland naar het levendige Letland en tenslotte door het door oorlog geteisterde Oekraïne.
Wat ga je maandag doen?
'Mijn agenda na komende week is nagenoeg leeg. Bewust. Het komt allemaal heel goed uit: want vanaf volgende week is mijn vriendin uitgerekend en kan ons kindje komen. Ik merk nu al dat mijn hoofd alleen nog maar daar mee bezig wil zijn. Nieuws kijk ik niet meer, kranten lees ik niet meer. Ik kan er even niet meer zo goed tegen.'
Tijdens de meet-ups (het live kijken op de zondag zelf met publiek) toonde je je vooral heel geraakt door de laatste twee afleveringen: die uit Oekraïne. Wat raakte je zo?
'Klopt. Ik keek voor het eerst met meer afstand naar wat we hadden gemaakt. Tot die tijd zie je in de montage steeds flarden, je bent vooral bezig met schrappen en plakken. We hadden nog niet de rust gehad om de aflevering helemaal te bekijken en zowel ik als mijn geluidsman (die ook te gast was, red) waren nogal geëmotioneerd. We beseften opeens waar we zelf middenin hadden gestaan: een oorlog. Als je daar bent, heb je dat niet zo door. Dan ben je vooral bezig met draaien. Nu viel dat kwartje wel. Wat deze mensen elke dag meemaken: de spanning dat elk moment een granaat in je straat ontploffen, is toch heftig?!'
Na afloop konden mensen met je live in gesprek gaan. Je was onder meer in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Nijmegen. Behalve lof, kreeg je ook wel eens kritiek. Wat hoorde je het meest?
'Mensen missen soms mijn duiding in de serie. We hebben wel experts gesproken. Maar al die interviews zijn gesneuveld in de montage. Het paste niet, Grensland werd Tegenlicht. Dat soort televisie wil ik niet maken, het is niet mijn stijl. Ik laat liever scènes zien en laat graag aan de kijker over welke conclusies hij wil trekken.'
Welke aflevering blijft je het meest bij?
'De laatste twee: beiden gedraaid in Oekraine. We moesten veel ter plekke improviseren. De Russische seperatisten bijvoorbeeld hebben we daar aangesproken. Zoiets kan je niet vantevoren regelen. Het onderwerp is urgent, dat vond ik prettig werken.'
Je hebt nu drie series gemaakt over Rusland. Komt er nog een vierde?
'Voorlopig niet, ik zie nu niet een goede aanleiding. Rusland moet ik maar even met rust laten.'
Jelle die helemaal niets doet: dat zien we niet echt voor ons.
'Voor de uitgeverij DasMagazin schrijf ik een boekje over een fietstocht die ik anderhalf jaar geleden heb gemaakt naar de Middellandse Zee. En ik ga volgend jaar sowieso verder met de Theatertour waarin ik verhalen vertel over de Russische winters. Dat doe ik samen met een vriend van me, de Russische accordeonist.. (we zagen hem al tijdens de eerste meet-up): muziek, beeld en geluid komen samen. Een goeie combi.'
Is voor de prille vader ook het buitenland-avontuur voorbij?
'Nee hoor, al vroeg nadat het serieus werd tussen mij en mijn vriendin heb ik gezegd dat ik wil blijven reizen. Zo zit ik nu eenmaal in elkaar. Verschil is dat ik niet meer, zoals de afgelopen maanden, lang achter elkaar weg kan en drie afleveringen in een keer kan draaien. Of ik een langgekoesterde droom heb? Nee, eerst vader worden. Dat is nu het belangrijkste.'
verdieping en context conflict Oekraïne
In aflevering 7 was Jelle in het oosten van Oekraïne. Nog steeds gevaarlijk gebied, ook al zijn beide strijdende partijen hun kleingeschut vanaf het front aan het terugtrekken en hebben militiaren en rebellen onderling gevangenen uitgeruild. maar de stappen naar vrede zijn pril: afgelopen donderdag was er nog een explosie in een wapendepot.
©
vpro